بار اثبات دلیل در فقه و امور مدنی

                                                                                                                                                                                                                               « بار اثبات دلیل» قاعده‌ی بسیار معروفی است که در دادرسی‌های جهان و نظام‌های حقوقی معتبر از جمله نظام اسلام و رومی - ژرمن اجراء می‌شود. این قاعده در حقوق فرانسه در مادّه‌ی 1315 قانون مدنی که قلمرو عام دارد تصریح شده است. در حقوق اسلام نیز آنچه که در فقه مشهور و مورد عمل رسول اکرم (ص) و ائمه‌اطهار (ع) بود قاعده‌ی « البیّنه علی‌المدّعی والیمین علی من أنکر » می‌باشد که این قاعده اکنون در مادّه‌ی 1257 قانون مدنی و مادّه‌ی 197 قانون آیین دادرسی مدنی مصوّب 1379 ، صریحاً منصوص شده است. بر پایه‌ی قاعده‌ی « باراثبات دلیل » هرکس مدّعی حقّی است باید ادّعای خود را اثبات نماید؛ تفاوتی نمی‌نماید که خواهان یا خوانده‌ی دعوا باشد . بنابراین فراهم آوردن و ارائه‌ی دلیل برعهده‌ی مدّعی و یا به تعبیر دیگر « بار اثبات دلیل بر دوش مدّعی است» . پس از آن‌ که مدّعی دلیل آورد ، تکلیف اثبات خلاف بر دوش مدّعی‌علیه می‌افتد که ناراستی ادّعا را با دلیل و اظهارات موجّه از نظر مرجع رسیدگی ، بر کرسی نشاند. در این مقاله به پیشینه تاریخی قاعده بار اثبات دلیل ، شیوه‌ی اجرا و مجرای آن پرداخته شده است  و از سوی دیگر ، بر قاعده‌ی مزبور استثنائاتی وارد است که باید مورد اشاره قرار گیرد . کلیدواژه : اثبات ، ثبوت ، دلیل ، دعوا ، قاعده البینه ، بار اثبات.